Phát biểu khai mạc Phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết Quốc hội tiến hành chất vấn trong 2,5 ngày, tập trung vào các nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực xây dựng, thông tin và truyền thông, nội vụ và thanh tra. Ngoài các bộ trưởng, trưởng ngành trực tiếp trả lời chất vấn, các Phó Thủ tướng Chính phủ phụ trách lĩnh vực và một số bộ trưởng các bộ có liên quan sẽ cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình.

Theo thông lệ, cuối phiên chất vấn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính sẽ thay mặt Chính phủ làm rõ các vấn đề có liên quan đến công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và trực tiếp trả lời chất vấn của các vị đại biểu Quốc hội.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cho biết về cách thức tiến hành chất vấn như tại các kỳ họp trước đây, với tinh thần dành tối đa thời gian cho việc đặt câu hỏi chất vấn và trả lời chất vấn, người trả lời chất vấn phát biểu một số vấn đề thuộc lĩnh vực chất vấn không quá 05 phút trước khi Quốc hội tiến hành chất vấn. Thời gian trả lời không quá 03 phút đối với một vấn đề chất vấn.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị các bộ trưởng, trưởng ngành trả lời đúng trọng tâm, không né tránh, đưa ra được các giải pháp thiết thực, hiệu quả, khả thi cho cả trước mắt và lâu dài để nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước trên từng lĩnh vực.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội tin tưởng rằng, các vị đại biểu Quốc hội, các thành viên Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sẽ tạo nên một phiên chất vấn và trả lời chất vấn sôi nổi và thành công, góp phần đưa hoạt động chất vấn ngày càng trở thành điểm nhấn quan trọng của kỳ họp, đáp ứng sự mong đợi của cử tri, Nhân dân cả nước và của chính các vị đại biểu Quốc hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương phát biểu điều hành phiên chất vấn, nhấn mạnh phiên chất vấn đối với nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực xây dựng, đề nghị đại biểu Quốc hội tập trung vào các nội dung:

Một là, thực trạng, giải pháp nâng cao chất lượng quy hoạch, quản lý phát triển đô thị của Việt Nam, nhất là ở các thành phố lớn, việc di dời trụ sở bộ, ngành khỏi nội đô thành phố Hà Nội.

Hai là, việc quản lý thị trường bất động sản, việc xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật trong hoạt động giao dịch, huy động vốn kinh doanh bất động sản.

Ba là, việc xây dựng nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp, công nhân lao động, nhất là tại các khu kinh tế, khu công nghiệp và các thành phố lớn. 

Bốn là, trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng trong xây dựng, ban hành thực hiện các tiêu chuẩn kỹ thuật, đơn giá, định mức trong xây dựng cơ bản, việc kiểm soát giá cả và bảo đảm nguồn nguyên liệu, vật liệu để xây dựng các công trình, dự án, nhất là các dự án trọng điểm của quốc gia.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương khẳng định, trong quá chất vấn thuộc lĩnh vực của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, Chủ tọa sẽ mời các Bộ trưởng, Trưởng ngành như Kế hoạch Đầu tư, Tài chính, Giao thông vận tải, Tài nguyên và Môi trường, Lao động Thương binh và Xã hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Tổng Kiểm toán, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội có thể trả lời và giải trình thêm và mời Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành báo cáo giải trình thêm những vấn đề liên quan.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quốc hội, Chỉnh phủ, sự quan tâm phối hợp, cộng tác, giúp đỡ, giám sát của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức xã hội cùng chính quyền các cấp, toàn thể người dân, Bộ Xây dựng đã luôn nỗ lực, cố gắng, đạt được nhiều kết quả quan trọng trong công tác quản lý nhà nước trong các lĩnh vực được phân công.

Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Thị Lệ (TPHCM) cho biết việc phát triển nhà ở xã hội trong thời gian qua chủ yếu từ nguồn lực xã hội hóa, do vậy, việc hoàn thiện các dự án nhà ở xã hội phụ thuộc phần lớn vào các chủ đầu tư dự án.

Mặt khác, quy định pháp luật về nhà ở chưa đảm bảo cho việc tạo nguồn cung nhà ở xã hội và chưa nâng cao trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp, chủ đầu tư dự án. Chính vì vậy, nguồn cung nhà ở xã hội trong thời gian qua còn ít, chưa đáp ứng nhu cầu nhà ở xã hội của công nhân, viên chức, người lao động. Do đó, trong thời gian tới Bộ Xây dựng có ban hành hoặc đề xuất ban hành chính sách gì để khuyến khích phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt là hỗ trợ vốn và đơn giản hóa thủ tục hành chính trong quy trình đầu tư phát triển nhà ở xã hội?

Đồng thời có biện pháp như thế nào để đảm bảo hiệu lực trong thực hiện các quy định về đầu tư xây dựng nhà ở xã hội nhằm tăng nguồn cung nhà ở xã hội, nâng cao trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp, chủ đầu tư và đáp ứng được nhu cầu nhà ở xã hội của công nhân, viên chức, người lao động có thu nhập thấp?

Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Giang): Phát triển đô thị là nhiệm vụ rất quan trọng trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, hiện thực trạng ngập úng đô thị xảy ra ở khắp nơi tương đối cao như Lào Cai, Đà Lạt, Quảng Ninh, Hải Phòng, Nha Trang, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ hay ở Hà Nội mưa là lụt và ngập.

Bên cạnh đó, tình trạng kẹt xe, tắc nghẽn giao thông do mật độ xây dựng quá cao, không đảm bảo tỉ lệ hạ tầng giao thông với mật độ dân cư. Những vấn đề trên đã xuất hiện từ lâu nhưng ngày càng chậm, chạy chưa thấy hướng ra. Vậy, với trách nhiệm quản lý của ngành trong cái vấn đề quản lý nhà nước về quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị, đề nghị Bộ trưởng cho biết chủ trương, giải pháp nào để giải quyết tình trạng trên để phục vụ cho việc xây dựng phát triển đô thị đạt được những cái kết quả tốt hơn trong thời gian tới?

Đại biểu Phan Đức Hiếu (TP. Hà Nội): Hiện nay ở Hà Nội có rất nhiều dự án nhà ở, dự án khu đô thị sau một thời gian sử dụng thì hạ tầng xuống cấp, đường xá, vỉa hè… nhưng không thể nâng cấp, làm mất cảnh quan đô thị và ảnh hưởng đến đời sống người dân. Đề nghị Bộ trưởng Bộ Xây dựng làm rõ vấn đề này có thuộc phạm vi quản lý của Bộ Xây dựng không và nếu có, sẽ giải quyết như thế nào trong thời gian sắp tới?

Trả lời về vấn đề nhà ở xã hội, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, trong những năm qua, việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân nói chung và nhà ở xã hội nói riêng luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm, xác định là một nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, việc thực hiện công tác này vẫn còn một số tồn tại, khó khăn. Cụ thể là hành lang pháp lý vẫn còn vướng mắc trong việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cần tiếp tục nghiên cứu sửa đổi tại Luật Nhà ở và các luật khác liên quan. Việc tổ chức thực hiện vẫn còn khó khăn do ngân sách Trung ương chưa bố trí được đầy đủ nguồn vốn ưu đãi thực hiện chính sách nhà ở xã hội, nhà ở công nhân; một số địa phương chưa chú trọng việc này để tập trung nguồn lực đầu tư hoặc phát triển quỹ đất...

Thừa nhận tình hình triển khai, phát triển nhà ở xã hội còn chưa đạt yêu cầu, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, trong thời gian tới, để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, các bộ ngành cần tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật có liên quan để tháo gỡ những vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi làm tăng nguồn cung nhà ở xã hội, tháo gỡ những nút thắt cho các dự án xây dựng nhà ở đô thị.

Về vấn đề ngập úng và thoát nước đô thị vẫn chưa được giải quyết cơ bản, làm ảnh hưởng đời sống người dân, Bộ trưởng cho biết nguyên nhân là do điều kiện tự nhiên môi trường, do quy hoạch, do quá trình bê tông hóa, nguồn lực đầu tư chưa đáp ứng được yêu cầu. Thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ tập trung nâng cao chất lượng quy hoạch, hướng dẫn các địa phương điều chỉnh quy hoạch có tính tới việc thoát nước, chống nước biển dân; tập trung nguồn lực xây dựng đồng bộ các công trình thoát nước theo quy hoạch, tăng cường thanh tra kiểm tra để việc thoát nước đạt được yêu cầu đề ra...

Liên quan đến vấn đề bàn giao công trình đô thị, Bộ trưởng cho biết, nhiều địa phương trong cả nước đã phát triển các dự án nhà ở, dự án đô thị khác nhau về cả quy mô và chất lượng hạ tầng. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại nhiều dự án chưa bàn giao đã xuống cấp. Nguyên nhân là do quy định pháp luật về xây dựng đô thị mới chỉ mang tính nguyên tắc, do đó bàn giao quản lý còn lúng túng khi thực hiện, dự án kéo dài nên bị ảnh hưởng; nhều dự án chủ đầu tư không thực hiện duy tu bảo dưỡng; nguồn lực quản lý chính quyền đô thị còn chưa tốt...

Trong thời gian tới, Bộ sẽ tập trung giải pháp rà soát quy định pháp luật để quy định rõ hơn trách nhiệm chủ đầu tư; quy định rõ cơ quan nhà nước thẩm định dự án hạ tầng đô thị; đề xuất sửa đổi một số Nghị định về nội dung này, trong đó có xử phạt hành chính nếu không tuân thủ…

Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định): Hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng ưu tiên là chính sách ưu việt của Đảng và Nhà nước, được cụ thể hóa bằng nhiều chính sách, nhiều chương trình hỗ trợ phát triển nhà trong nhiều năm qua. Tuy nhiên với tình trạng giá nhân công, vật liệu xây dựng tăng cao như hiện nay thì mức hỗ trợ các chương trình hỗ trợ phát triển nhà ở cho các đối tượng ưu tiên khó đáp ứng được nhu cầu. Đề nghị Bộ trưởng cho biết hướng hỗ trợ các chương trình hỗ trợ phát triển nhà ở cho các đối tượng ưu tiên trong thời gian tới?

Đại biểu Hồ Thị Kim Ngân (Bắc Kạn): Theo quy định của Luật Xây dựng và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 37 luật liên quan đến quy hoạch thì chỉ điều chỉnh cục bộ quy hoạch xây dựng các khu chức năng không áp dụng đối với quy hoạch nông thôn. Trong khi đó, quy hoạch nông thôn bao gồm cả quy hoạch chung xây dựng, toàn xã và quy hoạch chi tiết điểm dân cư nông thôn nên đối với các xã tiếp giáp với các đô thị và khu công nghiệp có tốc độ đô thị hóa nhanh và khó khăn trong công tác dự báo thì việc điều chỉnh quy hoạch tổng thể sẽ tốn kém và mất rất nhiều thời gian. Đề nghị Bộ trưởng làm rõ hướng giải quyết vấn đề này? 

Bên cạnh đó, để hoàn thiện quy trình cấp có thẩm quyền phê duyệt thì việc lấy ý kiến cộng đồng dân cư là một thủ tục cần thiết. Tuy nhiên, trên thực tế việc tiến hành lấy ý kiến thường được thực hiện một cách hình thức, chiếu lệ và không đi sâu vào chuyên môn. Giải pháp gì khắc phục tình trạng này để ý kiến cộng đồng phải được tiếp thu, giải trình, làm rõ?

Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) đề cập về vấn đề mục tiêu nhà ở xã hội hướng tới người lao động có thu nhập thấp và giải quyết nhà giá rẻ là điểm mấu chốt chính sách nhở cho công nhân, người lao động.

Theo đại biểu Tô Văn Tám, mục tiêu trên còn khó thực hiện khi thực trạng giá nhà ở xã hội đang ở mức rất cao so với thu nhập của người lao động. Một số liệu cho thấy, giá trung bình ở mức trên 15 triệu đồng/m², có nơi từ 21-25 triệu đồng/m². Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết nguyên nhân của thực trạng này và có thể đưa giá nhà ở xã hội phù hợp với khả năng của công nhân, người lao động có thu nhập thấp hay không? Nếu được thì giải pháp nào và trong thời gian bao lâu?

Trả lời đại biểu Nguyễn Văn Cảnh về hỗ trợ nhà ở cho đối tượng chính sách, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng chính sách là một trong chính sách ưu tiên và thể hiện tính ưu việt của chế độ, của Đảng, Nhà nước ta. Thời gian qua, các chương trình hỗ trợ về nhà ở như chương trình hỗ trợ người có công, chương trình hỗ trợ nhà ở cho các hộ nghèo khu vực nông thôn, chương trình hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở phòng tránh bão, lũ khu vực miền Trung cũng đã triển khai đạt hiệu quả cao, góp phần hỗ trợ cải thiện chất lượng nhà ở cho các đối tượng chính sách.

Tuy nhiên, tình trạng tăng giá vật liệu, nhân công làm ảnh hưởng đến chương trình này. Về giải pháp, Bộ trưởng cho biết Bộ Xây dựng tổng hợp báo cáo của các địa phương, tổng kết chương trình hỗ trợ để báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo giao Bộ Xây dựng tiếp thu ý kiến các bộ, ngành, địa phương để xây dựng chính sách hỗ trợ cho các đối tượng người có công, người nghèo, đảm bảo đáp ứng yêu cầu. Hiện nay, Bộ Xây dựng đang hoàn thiện dự thảo theo hướng tăng mức hỗ trợ của Nhà nước cho các đối tượng này.

Về việc điều chỉnh quy hoạch nông thôn, Bộ trưởng khẳng định hiện chưa có quy định điều chỉnh cục bộ xây dựng nông thôn, từ đó dẫn đến khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện, cũng như đảm bảo tình hình thực tế của xây dựng nông thôn mới. Thời gian tới, Bộ Xây dựng rà soát, sửa đổi, bổ sung Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, trong đó quy định rõ hơn quy trình, trình tự công tác điều chỉnh quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch cục bộ xây dựng nông thôn, xây dựng điểm dân cư nông thôn.

Liên quan đến ý kiến của đại biểu Tô Văn Tám về nhà ở xã hội, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị khẳng định mục tiêu phát triển nhà ở xã hội theo chiến lược nhà ở quốc gia đến năm 2020 chưa đạt mục tiêu theo yêu cầu và giá nhà ở xã hội cũng đang ở mức cao. Nguyên nhân là chưa đảm bảo được nguồn cung nhà ở xã hội; quỹ đất dành cho phát triển nhà ở xã hội cũng còn hạn chế; nguồn vốn phát triển nhà ở xã hội chưa được đảm bảo; chính sách ưu đãi, khuyến khích chưa thật sự thu hút và khả thi; khâu rổ chức thực hiện còn nhiều phức tạp dẫn đến nguồn cung chưa đảm bảo… Thời gian tới, giải pháp được nêu ra là điều chỉnh pháp luật để thu hút phát triển nhà ở xã hội. Bộ Xây dựng đang trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt Đề án phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội, cố gắng đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp.

Đại biểu Tạ Thị Yên (Điện Biên): Gần đây, ở một số dự án nhà ở, xuất hiện tình trạng cư dân căng băng rôn, thậm chí tập trung đông người, yêu cầu chủ đầu tư phải trả cho người mua sổ hồng, sổ đỏ, giấy chứng nhận quyền sử dụng nhà ở, đất ở. Tình trạng này là do chủ đầu tư chưa thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước, hoặc các quy trình, thủ tục về đầu tư xây dựng theo luật định, kể cả quy định về phòng cháy, chữa cháy. Với trách nhiệm quản lý nhà nước của mình theo Luật Nhà ở, Bộ trưởng sẽ giải quyết vấn đề này như thế nào, có biện pháp, chế tài nào để các chủ đầu tư thực hiện cam kết trả giấy chứng nhận quyền sử dụng nhà ở, đất ở cho chủ sở hữu nhà ở, đất ở?

Đại biểu Dương Văn Phước (Quảng Nam): Theo cơ chế hiện nay, việc đấu thầu hợp đồng trọn gói hoặc theo đơn giá cố định sẽ không được điều chỉnh giá trong khi giá có thể biến động rất lớn, không thể lường trước được. Nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ trúng thầu các công trình có vốn từ ngân sách nhà nước gặp nhiều khó khăn, có nguy cơ bị phá sản. Bộ trưởng có suy nghĩ gì về vấn đề này? Giải pháp của Bộ trưởng về vấn đề này trong thời gian tới ra sao?

Đại biểu Hà Ánh Phượng (Phú Thọ): Tại sao khi xây dựng nhà từ 24 tầng trở lên phải do Bộ Xây dựng thẩm định và cấp phép, trong khi hầu hết các nước trên thế giới có thể do các đơn vị tư vấn và có đủ năng lực thẩm định, cấp phép và chịu trách nhiệm về kết quả thẩm định và cấp phép của mình? Ngoài ra, hiện nay, Bộ Xây dựng chỉ có một đơn vị tư vấn thẩm định và không đáp ứng được nhu cầu phát triển nhà cao tầng hiện nay. Xin Bộ trưởng cho biết giải pháp trong thời gian tới thì có giao cho các đơn vị ngoài Bộ Xây dựng có đủ năng lực, điều kiện thẩm định hay không?

Trả lời chất vấn của đại biểu Tạ Thị Yên, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết việc quản lý vận hành chung cư được quy định tương đối đầy đủ, từng bước đi vào nề nếp, nhưng vẫn còn một số hiện tượng như đại biểu phản ánh. Qua thanh tra giải quyết khiếu nại, Bộ nhận thấy tranh chấp nhà chung cư xuất phát từ 5 nhóm vấn đề trong đó có cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, sử dụng đất. Thời gian qua, Bộ đã tiến hành thanh tra xử lý hành vi vi phạm, yêu cầu chủ đầu tư giải quyết tranh chấp.

Thời gian tới, cùng với rà soát hoàn thiện các quy định, Bộ Xây dựng sẽ nghiên cứu sửa đổi Luật Xây dựng xác định rõ quy định chặt chẽ trong quản lý vận hành chung cư.

Liên quan đến vấn đề hợp đồng xây dựng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, thời gian qua giá vật liệu tăng mạnh và điều này tác động lớn đến công tác quản lý, thực hiện hoạt động xây dựng cũng như triển khai thực hiện các dự án đầu tư, đặc biệt là dự án trọng điểm quốc gia, các dự án đầu tư công.

Trước tình hình trên, Bộ Xây dựng đã triển khai các nhiệm vụ như tổ chức hội nghị, gửi văn bản để hướng dẫn các địa phương công bố giá vật liệu xây dựng theo đúng quy định pháp luật và tăng tần suất công bố, thường xuyên cập nhật điều chỉnh giá vật liệu xây dựng cũng như chỉ số giá xây dựng. Bộ cũng tăng cường kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc các địa phương công bố giá vật liệu xây dựng. Thời gian tới, Bộ Xây dựng  tiếp tục rà soát lại các quy định của pháp luật về đầu tư cũng như hợp đồng xây dựng để có đề xuất phù hợp hơn với diễn biến thực tế của tình hình, quy định rõ các trường hợp bất khả kháng.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Hà Ánh Phượng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục nghiên cứu quy định về pháp luật để đơn giản hóa các thủ tục thẩm định liên quan đến dự án, cũng như thiết kế kỹ thuật của các dự án đầu tư xây dựng để đảm bảo cải cách hành chính, đồng thời tăng cường công tác quản lý Nhà nước của ngành, đảm bảo chất lượng an toàn của công trình trong thời gian tới. Về cấp phép xây dựng, Bộ trưởng cho biết hiện Bộ Xây dựng đã phân cấp toàn diện cấp phép xây dựng cho các địa phương.

Đại biểu Phan Thái Bình (Quảng Nam): Báo cáo số 130 ngày 28/10/2022 của Bộ Xây dựng đã chỉ ra rằng việc điều chỉnh quy hoạch đô thị bao gồm cả điều chỉnh tổng thể và điều chỉnh cục bộ, nhất là điều chỉnh quy hoạch chi tiết tại một số địa phương, còn có biểu hiện tùy tiện, không tuân thủ quy định của pháp luật và yêu cầu của quy chuẩn về quy hoạch xây dựng. Hạn chế này được Bộ Xây dựng chỉ ra là hoàn toàn chính xác và đúng với thực tiễn hiện nay. Đề nghị Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết hệ lụy, nguyên nhân chủ quan của thực trạng trên; trách nhiệm của Bộ Xây dựng và giải pháp khắc phục tình trạng này trong cái thời gian tới?

Đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau): Đâu là nguyên nhân gốc rễ của việc chậm trễ trong việc phê duyệt quy hoạch cấp tỉnh hiện nay? Điều đó tác động như thế nào đến quy hoạch vùng và quy hoạch tổng thể quốc gia? Ai là người chịu trách nhiệm trước Chính phủ về công việc này? Giải pháp sắp tới của Bộ trưởng trong việc thúc đẩy nhanh tiến độ này?

Đại biểu Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc): Đề nghị Bộ trưởng đánh giá về tiến độ di dời các trụ sở Bộ, ngành, cơ sở công nghiệp, Trường đại học ra khỏi nội đô Hà Nội trong thời gian qua và giải pháp nào để đẩy nhanh tiến độ di dời trong thời gian tới?

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, việc điều chỉnh quy hoạch đô thị có hai cấp độ: Điều chỉnh tổng thể và điều chỉnh cục bộ. Công tác rà soát, điều chỉnh quy hoạch là yêu cầu khách quan, cần thiết và tất yếu để đảm bảo khắc phục kịp thời các bất cập, tồn tại cũng như điều chỉnh những dự báo chưa chính xác, những định hướng không phù hợp trong quy hoạch.

Tuy nhiên, thời gian qua, bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, công tác này còn tồn tại, hạn chế. Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng, nguyên nhân là do rà soát đánh giá quá trình thực hiện quy hoạch còn chưa kịp thời, việc lấy ý kiến cộng đồng dân cư còn mang tính hình thức, chưa được quan tâm đúng mức, việc thi hành pháp luật còn chưa được triệt để…

Bộ trưởng thừa nhận, Bộ Xây dựng có trách nhiệm trong việc thiếu đôn đốc, kiểm tra, thanh tra, chưa kịp thời hướng dẫn, xử lý những vi phạm theo quy định của pháp luật liên quan đến quy hoạch đô thị để đảm bảo công tác này được thực hiện chặt chẽ đúng theo quy định của pháp luật.

Thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ đề xuất sửa đổi điều chỉnh các luật liên quan đến quy hoạch đô thị và nông thôn, trong đó dự kiến sửa đổi bổ sung hoàn thiện pháp luật về quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng, hoàn thiện quy trình lập quy hoạch, quy trình điều chỉnh cục bộ quy hoạch…

Liên quan đến vấn đề tiến độ di dời các trụ sở bộ, ngành, cơ sở công nghiệp, trường đại học, Bộ trưởng nêu rõ, việc di dời triển khai chậm đúng như đánh giá của đại biểu. Nguyên nhân là có cơ quan chưa quyết liệt thực hiện nhiệm vụ, chậm xây dựng dự án di dời; nguồn ngân sách bố trí di dời và đầu tư hạ tầng kỹ thuật còn hạn chế; chưa huy động nguồn lực ngoài ngân sách.

Về trách nhiệm, Bộ trưởng cho rằng, Bộ chịu trách nhiệm chung về giám sát đôn đốc; các cơ quan chịu trách nhiệm cụ thể theo nhiệm vụ Chính phủ giao chưa quyết liệt thực hiện nhiệm vụ. Về giải pháp, Bộ trưởng cho rằng, cần thúc đẩy tiến độ quy hoạch ngành quốc gia, lộ trình di dời, biện pháp thực hiện; cơ chế chính sách di dời; tăng cường sự phối hợp của Bộ ngành….

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội): Thị trường tài chính, thị trường bất động sản và tăng trưởng kinh tế giống như 3 chân kiềng, có mối quan hệ biện chứng với nhau. Trong dự báo thế giới có thể rơi vào nguy cơ khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế. Với tư cách là người đứng đầu cơ quan chức năng quản lý thị trường bất động sản, Bộ trưởng cho biết dự báo về xu thế phát triển thị trường bất động sản ở Việt Nam trong thời gian tới như thế nào? Những khó khăn, vướng mắc, những tồn tại đang gặp phải trong phát triển thị trường bất động sản tại Việt Nam thời gian qua? Những giải pháp nào để khắc phục tồn tại, khó khăn, thúc đẩy phát triển thị trường bất động sản trong thời gian tới?

Đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ (Quảng Nam): Một trong những giải pháp khắc phục hiệu quả tình trạng vi phạm trật tự quy hoạch xây dựng là xử lý nghiêm cán bộ, công chức có thẩm quyền để xảy ra vi phạm hoặc có những hành vi dung túng, bao che. Đề nghị Bộ trưởng cho biết quan điểm của Bộ trưởng về vấn đề này như thế nào? Bộ đã xây dựng và ban hành quy định nào về vấn đề này chưa? Hiệu quả thực hiện giải pháp này như thế nào?

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Bình Dương): Việc sử dụng vật liệu mới, vật liệu thay thế trong xây dựng là xu hướng tất yếu của các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Để các tổ chức, người dân có hiểu biết và thói quen sử dụng các vật liệu xây dựng an toàn, hiệu quả, tiết kiệm, giải quyết được các nguồn vật liệu xây dựng truyền thống đang dần cạn kiệt, Bộ Xây dựng đã có giải pháp như nào để phát triển vật liệu xây dựng mới đáp ứng công trình xanh, kiến trúc bền vững trong thời gian tới?

Tham gia trả lời vấn đề đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng chỉ ra rằng, đây là lần đầu tiên thực hiện Luật Quy hoạch và tổ chức lập đồng thời cùng lúc 110 quy hoạch. Như vậy, khối lượng công việc tiến hành rất lớn.

Về tiến độ chung, đúng như đại biểu đã nêu, tiến độ lập quy hoạch đang chậm so với yêu cầu. Vừa qua Đoàn giám sát của Quốc hội sau khi giám sát đã nêu ra nhiều vấn đề và ban hành kịp thời Nghị quyết 61/2022/QH15 để tháo gỡ rất nhiều khó khăn vướng mắc…

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu rõ, nguyên nhân của những hạn chế, bất cập là do lần đầu áp dụng luật nên còn lúng túng, còn có những cách hiểu khác nhau về tích hợp quy hoạch, lực lượng tư vấn quy hoạch còn mỏng, chưa đáp ứng yêu cầu quy hoạch tích hợp.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, hiện nay, tiến độ lập, thẩm định, phê duyệt các quy hoạch đang được đẩy nhanh. Bộ đang nỗ lực và tích cực phối hợp cùng các bộ, ngành, địa phương để đồng thời đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo chất lượng đồng bộ, tầm nhìn chiến lược cho các quy hoạch trong giai đoạn tới.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị thừa nhận thị trường bất động sản nước ta hiện nay còn một số hạn chế, tồn tại như: Hệ thống pháp luật liên quan đến đất đai, đầu tư xây dựng, kinh doanh bất động sản và một số vi phạm pháp luật khác vẫn còn tồn tại, bất cập cần phải sửa đổi. Việc triển khai đầu tư xây dựng dự án bất động sản tại hầu hết các địa phương đều gặp khó khăn, dẫn đến nguồn cung bất động sản sụt giảm, khiến số lượng dự án được chấp thuận mới khởi công xây dựng và hoàn thành đúng thời gian còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu nhà ở thương mại, nhà ở thương mại có giá phù hợp cho người thu nhập thấp, thu nhập trung bình, đặc biệt là nhà ở xã hội, công nhân. Cơ cấu sản phẩm bất động sản tiếp tục bất hợp lý, trong đó thiếu trầm trọng nhà ở xã hội, nhà ở cho người thu nhập thấp. Giá bất động sản cao hơn nhiều so với thu nhập của người dân. Công tác quản lý quy hoạch xây dựng, quản lý sử dụng đất và thị trường bất động sản tại địa phương còn bất cập. Việc kiểm soát dòng vốn đầu tư vào lĩnh vực bất động sản còn chưa chặt chẽ, còn tiềm ẩn rủi ro…

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết thị trường bất động sản có biến động do chịu tác động của tình hình kinh tế vĩ mô, các kênh đầu tư khác không ổn định so với kênh đầu tư bất động sản, nguồn cung các loại bất động sản quá thiếu hoặc quá thừa so với nhu cầu, chính sách tài chính tín dụng cho bất động sản bị hạ thấp hoặc thắt chặt, thiếu sự can thiệp kịp thời, hợp lý của Nhà nước đối với thị trường bất động sản…

Nhận định tình tình thời gian tới, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị dự báo tình hình thị trường thời gian tới sẽ tiếp tục gặp khó khăn, nguồn cung tiếp tục hạn chế, cơ cấu sản phẩm có cải thiện nhưng vẫn còn chưa phù hợp trong khi nhu cầu của người dân đối với nhà ở, phân khúc thu nhập thấp, thu nhập trung bình, nhà xã hội và công nhân còn rất lớn…

Bộ trưởng khẳng định, thời gian tới sẽ thực hiện đồng bộ, quyết liệt trách nhiệm các giải pháp của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đề ra như: Giải pháp liên quan hoàn thiện hệ thống pháp luật; giải pháp về kiểm soát cơ cấu tín dụng bất động sản đảm bảo sử dụng đúng mục đích, tránh rủi ro; tiếp tục tạo điều kiện cho vay lĩnh vực bất động sản theo đúng quy định pháp luật; ưu tiên cho vay dự án nhà ở xã hội nhờ công nhân, nhà ở có giá phù hợp với đối tượng thu nhập thấp; huy động vốn trên thị trường chứng khoán; tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của các dự án đang triển khai về thủ tục đầu tư, đất đai, quy hoạch xây dựng để tạo nguồn cung cho thị trường…

Trả lời chất vấn của đại biểu Hạ Tạ Văn Hạ liên quan đến vi phạm về quy hoạch, trật tự xây dựng, xử lý cán bộ, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, vi phạm quy định của pháp luật quy hoạch, trật tự xây dựng, Bộ đã có báo cáo đầy đủ Quốc hội. Về xử lý hành vi vi phạm đã được quy định cụ thể tại Nghị định 16 năm 2022 về quy định xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến lĩnh vực xây dựng. Tuy nhiên, việc xử lý cán bộ phải theo quy trình, thủ tục, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Đối với ý kiến của đại biểu về sử dụng vật liệu mới để đảm bảo giải pháp đáp ứng công trình xanh, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị khẳng định, mặc dù được quan tâm nhưng phát triển công trình xanh ở nước ta trong thời gian qua vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.

Đến nay cả nước chỉ có khoảng 230 công trình xanh chưa đáp ứng được mục tiêu đề ra. Một trong những rào cản đó là chưa có nhiều sản phẩm vật liệu được dán nhãn sinh thái xanh, nhãn tiết kiệm năng lượng vật liệu mới để đáp ứng thuận lợi cho các đối tượng sử dụng để phát triển công trình xanh. Thời gian tới, Bộ Xây dựng tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan công trình xanh, sử dụng vật liệu xanh, vật liệu mới, trong đó có ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức liên quan đến vật liệu mới để đảm bảo cho việc mở ứng dụng, phát triển công trình xanh.

Đại biểu Trình Lam Sinh (An Giang): Hiện nay có tình trạng vi phạm như xây dựng không phép, sai phép, xây nhà trên đất nông nghiệp, đất không được phép xây dựng; vài vụ việc được xử lý khá nhanh, tuy nhiên một số vụ lại xử lý khá chậm gây bức xúc trong dư luận.

Bên cạnh đó, việc nâng cốt đường cao hơn nền nhà dân diễn ra ở nhiều nơi, nhất là trong các đô thị, ảnh hưởng đến sinh hoạt, kinh doanh, gây tốn kém trong việc sửa chữa và làm mất mỹ quan đô thị khi xuất hiện những dãy nhà thấp hơn mặt đường, có khi cả mét. Đề nghị Bộ trưởng cho biết ý kiến của mình để hai vấn đề này và giải pháp khắc phục như thế nào?

Đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông): Thời gian qua, công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch Nhà nước về quy hoạch phát triển đô thị đã đạt được những bước tiến mới quan trọng. Tuy nhiên, các vi phạm, sai phạm trong lĩnh vực này trên địa bàn cả nước vẫn còn diễn biến phức tạp, nhiều nơi chất lượng quy hoạch không đảm bảo, đặc biệt là tình trạng quy hoạch nhiều năm nhưng chưa thực hiện hay còn gọi là quy hoạch “treo” và không ít nơi “treo bền vững”. Thực trạng này gây lãng phí nguồn lực xã hội, cản trở sự phát triển chung của đất nước, gây bức xúc trong dư luận và người dân, nhất là những người dân nằm trong khu vực quy hoạch “treo”, sống trong chờ đợi mỏi mòn. Xin Bộ trưởng cho biết trách nhiệm, giải pháp của Bộ Xây dựng và cá nhân Bộ trưởng để giải quyết căn cơ vấn đề này?

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn): Qua tiếp xúc cử tri, cử tri phản ánh là người dân sửa chữa nhà cửa tận trong ngõ sâu mà Thanh tra xây dựng vẫn nắm được. Trong khi nhiều công trình lớn, thậm chí cao ốc ngay mặt đường vi phạm trật tự xây dựng nhưng các cơ quan chức năng không phát hiện ra. Cử tri băn khoăn là liệu có tình trạng tham nhũng, tiêu cực trong vấn đề này hay không? Từ tình trạng vừa qua, ngoài trách nhiệm của địa phương thì từ trách nhiệm quản lý của Bộ Xây dựng, đề nghị Bộ trưởng cho biết những giải pháp mà Bộ đã và sẽ triển khai hoặc tham mưu với cấp có thẩm quyền để đảm bảo mọi vi phạm trong quản lý trật tự xây dựng đều được phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm?

Liên quan đến xây dựng sai phép, không phép, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, các vi phạm về xây dựng là vi phạm rất khó khắc phục hậu quả, do đó giải pháp phát hiện, khắc phục phòng ngừa là giải pháp ưu tiên. Theo Bộ trưởng, pháp luật về quản lý trật tự xây dựng tương đối chặt chẽ và đồng bộ theo hướng tăng nặng xử phạt và buộc phá dỡ các công trình vi phạm. Theo báo cáo mới đây, tỉ lệ vi phạm về xây dựng đã giảm hằng năm…

Về vấn đề vi phạm trật tự xây dựng, Bộ trưởng cho biết, các quy định về xử lý vi phạm hành chính tương đối đầy đối đủ, chế tài đã rõ. Bộ Xây dựng với trách nhiệm quản lý nhà nước có trách nhiệm hướng dẫn đôn đốc triển khai thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật để quản lý theo đúng quy định; rà soát, điều chỉnh bổ sung văn bản, hướng dẫn các địa phương triển khai thực hiện nghiêm các quy định.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, trong thời gian tới, Bộ sẽ rà soát, sửa đổi bổ sung quy định kịp thời, để quản lý chặt chẽ hơn, hạn chế vi phạm trật tự xây dựng.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp): Việc phát triển nhà ở tái định cư trong thời gian qua khi Nhà nước thu hồi đất còn nhiều bất cập; nơi có nơi không mà không thì nhiều hơn. Có nơi xây dựng chưa tính đến nhu cầu của người dân nên không có người ở để hoang hóa, gây thất thoát, lãng phí. Đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân và giải pháp xử lý tình trạng trên?

Bên cạnh đó, nhiều năm qua vai trò của doanh nghiệp, người dân trong phát triển nhà ở cho công nhân rất quan trọng. Tuy nhiên cũng còn nhiều bất cập, diện tích nhà không đạt, không đảm bảo cho an toàn phòng cháy, chữa cháy. Vậy, Bộ trưởng có giải pháp nào để khắc phục những hạn chế trên? Đồng thời có cơ chế, chính sách khuyến khích gì để cho doanh nghiệp và người dân đầu tư, góp phần chia sẻ gánh nặng cho ngân sách nhà nước, xây dựng nhà ở cho công nhân?

Đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (Thành phố Hồ Chí Minh): Các thủ tục xác định nghĩa vụ tài chính về tiền sử dụng đất và thủ tục miễn tiền sử dụng đất quy định trong Luật Đất đai năm 2013 hoặc thủ tục về thẩm định giá nhà ở xã hội, thủ tục xác định về đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội… đã dẫn đến các thủ tục xây dựng nhà ở xã hội nhiều hơn và khó hơn so với các thủ tục xây dựng nhà ở thương mại, khiến kéo dài thời gian thực hiện, làm cho nhà đầu tư mệt mỏi, bỏ cuộc. Kết quả là số lượng nhà ở xã hội hoàn thành rất thấp so với chỉ tiêu đề ra. Đề nghị Bộ trưởng nêu cụ thể những giải pháp để tháo gỡ những khó khăn này?

Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng phát biểu giải trình

Tham gia giải trình tại phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng cảm ơn các đại biểu Quốc hội đã luôn đồng hành, quan tâm đến Bộ Giao thông vận tải trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước trong lĩnh vực giao thông vận tải.

Về nghiên cứu vật liệu xây dựng mới thay thế vật liệu truyền thống, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, trong thời gian vừa qua, khi kiểm tra tiến độ triển khai dự án đường cao tốc tại Đồng bằng Sông Cửu Long, Thủ tướng đã giao Bộ Giao thông vận tải phối hợp với Bộ Tài nguyên Môi trường nghiên cứu vật liệu thay thế cho cát sông khi triển khai dự án giao thông trọng điểm.

Hiện nay, nhu cầu dùng cát sông làm vật liệu cho xây dựng công trình giao thông là rất lớn, chúng ta đang thiếu cát nền phục vụ xây dựng.

Bộ Giao thông vận tải đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài nguyên Môi trường để thực hiện triển khai quyết liệt công tác này.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết, hiện nay, nguồn cát biển của nước ta là rất nhiều, đáp ứng đủ nhu cầu xây dựng, đây cũng là loại vật liệu được sử dụng ở nhiều nước trên thế giới. 

Bộ trưởng cho biết, khoảng cuối năm 2023, chúng ta sẽ có kết quả nghiên cứu để biết có sử dụng được cát biển thay cho cát sông hay không. Đến nay, kết quả ban đầu đang rất khả quan, tuy nhiên, cần tiếp tục xác minh thêm các yếu tố kỹ thuật khác.

Về vấn đề ngập úng trong đô thị, Bộ trưởng cho rằng, nguyên nhân ngập úng do các chỗ ngập úng là chỗ thấp, sau khi sửa đường thì chỉ trải thảm lên, do đó cốt đường cao hơn cốt nhà, dẫn đến ngập úng.

Bên cạnh đó, cống rãnh khu đô thị trước dây thường là nhỏ, không đáp ứng yêu cầu; các Bộ, ngành có liên quan đã có chỉ đạo về chuyên môn để không làm tăng cốt đường.  

Còn tình trạng khu đô thị cũ vẫn ngập úng là vì kết nối giữa hạ tầng giao thông và hạ tầng khu đô thị trước đây không đồng bộ; trong quản lý vận hành cũng ko lưu ý về xử lý thoát nước.

Bộ trưởng cho rằng, về giải pháp, đầu tiên cần quản lý chặt quy hoạch đô thị và quy hoach giao thông để đảm bảo đồng bộ; tiếp theo cần quản lý tốt cốt xây dựng, không để cốt đường cao hơn cốt nhà.

Về tắc nghẽn ở các khu đô thị, nguyên nhân là do số lượng phương tiện giao thông lớn nhưng hạ tầng giao thông chưa đáp ứng kịp. Bộ Giao thông sẽ quản lý chặt quy hoạch đô thị một cách đồng bộ, phát triển phương tiện giao thông công cộng, thực hiện đồng bộ, nhanh chóng việc di dời công trình, trụ sở, tăng cường tuyên truyền nâng cao ý thức giao thông của người dân.

Ưu tiên cấp tín dụng các khoản cho vay nhà ở phân khúc thấp

Làm rõ một số nội dung mà đại biểu quan tâm về tín dụng đối với thị trường bất động sản, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng, cho biết thị trường bất động sản phát triển an toàn lành mạnh thì có vai trò quan trọng đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội; góp phần phát triển và thay đổi diện mạo đô thị; phát triển nhà ở xã hội; đảm bảo an sinh xã hội.

Thị trường bất động sản phát triển cần huy động nguồn lực từ các kênh như từ đầu tư trực tiếp, nguồn vốn từ thị trường khoán, trái phiếu doanh nghiệp, ngân sách nhà nước, vốn tự có của người dân, doanh nghiệp, vốn tín dụng chỉ là một trong các kênh trên…

Theo Thống đốc Nguyễn Thị Hồng, Ngân hàng Nhà nước phải đảm bảo sự an toàn, ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hội, ưu tiên đảm bảo an toàn hệ thống.

Ngân hàng Nhà nước cần cân đối giữa việc ưu tiên cho thị trường bất động sản và việc đảm bảo đạt được các mục tiêu quan trọng của mình.

Trong quá trình kiểm soát, Ngân hàng Nhà nước đã sử dụng các biện pháp gián tiếp, quy định theo hướng kiểm soát rủi ro. Chính sách của Ngân hàng Nhà nước hướng đến ưu tiên cấp tín dụng các khoản cho vay nhà ở phân khúc thấp.

Với tín dụng cho nhà ở xã hội, Chính phủ đã quan tâm chỉ đạo sâu sát. Cụ thể, Chính phủ đã có Nghị định 100 ban hành năm 2015 về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, được sửa đổi bằng Nghị định số 49 năm 2021.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, Ngân hàng Chính sách xã hội đã tiến hành giải ngân theo quy định.

Các tổ chức tín dụng được chỉ định trong Nghị định chưa giải ngân được do tiền cấp bù lãi suất chưa được bố trí, nên chưa thể thực hiện cho vay.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, trong thời gian tới, chính sách điều hành tín dụng sẽ nằm trong khuôn khổ chính sách tiền tệ để đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, giữ vững an toàn hệ thống, an sinh xã hội.

Thro chinhphu.vn